Επιβολή κυρώσεων σε πολιτικά κόμματα που παραβιάζουν τους κανόνες προστασίας προσωπικών δεδομένων για να επηρεάσουν το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών
Η Ευρωπαϊκή Ένωση λαμβάνει μέτρα για να διασφαλιστεί υψηλό επίπεδο προστασίας για τους μάρτυρες δημόσιου συμφέροντος σε ευρύ φάσμα τομέων.
Οι πρέσβεις των κρατών μελών της ΕΕ επιβεβαίωσαν σήμερα τη συμφωνία που επιτεύχθηκε τη Δευτέρα 11 Μαρτίου από τη ρουμανική Προεδρία και τους διαπραγματευτές του Κοινοβουλίου σχετικά με την οδηγία για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος.
Οι νέοι κανόνες θα καταστήσουν υποχρεωτική τη δημιουργία ασφαλών διαύλων υποβολής καταγγελιών τόσο εντός του οικείου οργανισμού –ιδιωτικού ή δημόσιου– όσο και στις δημόσιες αρχές. Επίσης, θα προσφέρουν υψηλό επίπεδο προστασίας των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος έναντι πιθανών αντιποίνων και θα απαιτούν από τις εθνικές αρχές να ενημερώνουν επαρκώς τους πολίτες και να εκπαιδεύουν τους δημόσιους υπαλλήλους σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης της υποβολής καταγγελιών.
Κύρια στοιχεία του συμβιβασμού
Τα κυριότερα στοιχεία του συμβιβασμού περιλαμβάνουν τα εξής:
- Σύστημα υποβολής καταγγελιών: οι μάρτυρες δημόσιου συμφέροντος θα ενθαρρύνονται έντονα να χρησιμοποιούν πρώτα τους εσωτερικούς διαύλους στο πλαίσιο του οργανισμού τους πριν από την προσφυγή σε εξωτερικούς διαύλους που έχουν δημιουργηθεί από τις δημόσιες αρχές. Αυτό θα συμβάλει στην ανάπτυξη υγιούς εταιρικής νοοτροπίας σε εταιρείες άνω των 50 εργαζομένων ή σε δήμους με περισσότερους από 10 000 κατοίκους, όπου θα υπάρχει υποχρέωση δημιουργίας αποτελεσματικών και αποδοτικών διαύλων υποβολής αναφορών. Σε κάθε περίπτωση, οι μάρτυρες δημόσιου συμφέροντος δεν θα χάνουν την προστασία τους σε περίπτωση που αποφασίσουν να απευθυνθούν απευθείας σε εξωτερικούς διαύλους·
- Πρόσωπα που προστατεύονται από τους νέους κανόνες: η θέση του Συμβουλίου διατηρήθηκε. Στα προστατευόμενα πρόσωπα περιλαμβάνεται μεγάλος αριθμός προσώπων που θα μπορούσαν να αποκτήσουν πληροφορίες σχετικά με παραβάσεις στο εργασιακό πλαίσιο π.χ. εργαζόμενους, συμπεριλαμβανομένων των δημόσιων υπαλλήλων σε εθνικό/τοπικό επίπεδο, εθελοντές και ασκούμενους, μη εκτελεστικά στελέχη, μετόχους κλπ.
- Πεδίο εφαρμογής: ο συμβιβασμός προβλέπει ευρύ πεδίο εφαρμογής σύμφωνα με τη θέση του Συμβουλίου. Καλύπτει τομείς όπως οι δημόσιες συμβάσεις, οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η πρόληψη της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, η δημόσια υγεία κλπ. Για λόγους ασφάλειας δικαίου, ο κατάλογος όλων των νομοθετικών πράξεων της ΕΕ που καλύπτονται περιλαμβάνεται στο παράρτημα της οδηγίας. Κατά την εφαρμογή των νέων κανόνων, τα κράτη μέλη μπορούν θεσπίζουν πράξεις και εκτός του καταλόγου αυτού.
- Μέτρα στήριξης και προστασίας για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος: Και τα δύο θεσμικά όργανα συμφώνησαν σε έναν κατάλογο με τα στοιχεία που μπορούν να θεωρηθούν ως αντίποινα και στα οποία περιλαμβάνονται, επίσης, όπως ζητήθηκε από το Συμβούλιο, απόπειρες ή απειλές αντιποίνων. Το συμφωνηθέν κείμενο περιλαμβάνει σημαντικά μέτρα προστασίας, όπως η απαλλαγή από την ευθύνη λόγω παραβίασης συμβατικών ή εκ του νόμου περιορισμών όσον αφορά τη δημοσιοποίηση πληροφοριών. Η οδηγία θα περιλαμβάνει, επίσης, κατάλογο όλων των μέτρων στήριξης που θα εφαρμοστούν για τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος.
- Υποχρεώσεις ανάδρασης εκ μέρους των αρχών και των επιχειρήσεων: η προθεσμία παραμένει ως είχε στη θέση του Συμβουλίου, συγκεκριμένα υποχρέωση να δίνουν απάντηση και συνέχεια στις καταγγελίες των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος εντός τριών μηνών (με δυνατότητα παράτασης σε έξι μήνες για τους εξωτερικούς διαύλους σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις)·
- Δημόσια αποκάλυψη: η θέση του Συμβουλίου διατηρείται με άρθρο που καθορίζει τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται προκειμένου ένα πρόσωπο να προστατεύεται από τους νέους κανόνες σε περίπτωση που αποκαλύπτει δημοσίως πληροφορίες
Επόμενα στάδια
Μόλις το Κοινοβούλιο επιβεβαιώσει τη συμφωνία, το κείμενο θα επανεξεταστεί από γλωσσομαθείς νομικούς προτού εγκριθεί επίσημα τόσο από το Κοινοβούλιο όσο και από το Συμβούλιο.
Μόλις τελικά εκδοθεί και δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα, τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους 2 χρόνια για να ενσωματώσουν τους νέους κανόνες στην εθνική τους νομοθεσία.
Ιστορικό
Η προστασία των μαρτύρων δημόσιου συμφέροντος είναι σήμερα κατακερματισμένη. Προς το παρόν, μόνο δέκα χώρες της ΕΕ διαθέτουν ολοκληρωμένη νομοθεσία για την προστασία τους. Σε επίπεδο ΕΕ, υπάρχει νομοθεσία μόνον σε πολύ συγκεκριμένους τομείς (κυρίως στους τομείς των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών), η οποία περιλαμβάνει μέτρα για την προστασία των καταγγελλόντων.
Σε μια μελέτη του 2017 που διεξήγαγε η Επιτροπή, εκτιμήθηκε ότι οι απώλειες δυνητικών κερδών που οφείλονται στη μη προστασία των μαρτύρων δημόσιου συμφέροντος, μόνο για τις δημόσιες συμβάσεις, κυμαίνονται από 5,8 ως 9,6 δισ. ευρώ ετησίως για την ΕΕ συνολικά.