Όταν δημοσίευσε την ‘Στρατηγική λογισμικού ανοιχτού κώδικα 2020-2023” η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επανέλαβε, για άλλη μια φορά, τη σημασία της διαλειτουργικότητας του λογισμικού. Το “Think Open” δηλώνει ότι το λογισμικό που παράγεται με σκοπό τη χρήση του εκτός της Επιτροπής, θα είναι ανοιχτού κώδικα και θα δημοσιεύεται στο κοινό της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την άδεια (EUPL). Ένας αυξανόμενος αριθμός κυβερνήσεων των κρατών μελών, δημόσιων και ιδιωτικών φορέων, διανέμουν το λογισμικό τους με αυτήν την άδεια. Φαίνεται χρήσιμο να έχουμε κατά νου , ότι η EUPL είναι βασισμένη σε έννοιες όπως: Ανοιχτός κώδικας, αμοιβαιότητα, συμβατότητα, διαλειτουργικότητα και Συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ .
Επιπλέον, η EUPL υποστηρίζεται από μια ισχυρή κοινότητα στο Joinup.eu και χρησιμοποιείται από έναν αυξανόμενο αριθμό χρηστών, τόσο από τον δημόσιο όσο και από τον ιδιωτικό τομέα.
- Ανοιχτός κώδικας σημαίνει ότι η EUPL συμμορφώνεται με τον ορισμό ανοιχτού κώδικα (OSD). Σημαίνει ότι το καλυμμένο έργο μπορεί να χρησιμοποιηθεί (λογισμικό ή βοηθητικά δεδομένα), να αντιγραφεί, επιθεωρηθεί, τροποποιηθεί ή να προσαρμοστεί (να δημιουργηθούν παράγωγα) και να κοινοποιηθεί ή να διανεμηθεί σε τρίτους. Όλα αυτά τα δικαιώματα παραχωρούνται στους παραλήπτες της άδειας χωρίς περιορισμούς βάσει της εθνικότητας, της γεωγραφίας ή τον επιχειρηματικό τους σκοπό και χωρίς συμβατικές διατυπώσεις: η άδεια υπάρχει και είναι δεσμευτική μόλις ο παραλήπτης αρχίζει να ασκεί τουλάχιστον ένα από τα δικαιώματα με άδεια.
Τίποτα στην EUPL δεν περιορίζει την εμπορική χρήση, με την πώληση του καλυμμένου λογισμικού (για παράδειγμα ζητώντας μια οικονομική συμβολή για να καλυφθεί το αναπτυξιακό κόστος στον κύκλο των αρχικών παραληπτών) ή με παράδοση επιπλέον εμπορικών υπηρεσιών (υποστήριξη, εκπαίδευση, συντήρηση). Ωστόσο, αναφέρεται ότι η άδεια είναι χωρίς δικαιώματα εκμετάλλευσης (royalty free). Αυτό συμβαίνει επειδή το μοντέλο Open Source δεν είναι συμβατό με δικαιώματα που βασίζονται στην παρακολούθηση και τον έλεγχο του αριθμού των χρηστών, του αριθμού των συναλλαγών, του αριθμού των υπολογιστών ή οποιωνδήποτε άλλων δεικτών με βάση την παρακολούθηση της χρήσης του λογισμικού. Μια τέτοια παρακολούθηση δεν είναι δυνατόν να εφαρμοστεί σε ένα επιχειρηματικό μοντέλο ανοιχτού κώδικα, όπου οποιοσδήποτε αρχικός παραλήπτης μπορεί να αναδιανείμει το λογισμικό σε οποιοδήποτε τρίτο μέρος. Το Open Source Definition παρέχεται από το OSI (Open Source Initiative), ενώ το Ίδρυμα Ελεύθερου Λογισμικού (FSF) σφυρηλάτησε τον δικό του ορισμό του «ελεύθερου λογισμικού» με βάση τη συγκεκριμένη φιλοσοφία και ελευθερίες του. Αυτοί οι δύο οργανισμοί έχουν τις δικές τους προτεραιότητες και προσεγγίσεις, αλλά τα εκχωρημένα δικαιώματα είναι πανομοιότυπα. Το EUPL συμμορφώνεται και αναγνωρίζεται και από τους δύο οργανισμούς ως μια άδεια open source ή / και ως άδεια ελεύθερου λογισμικού.
- Αμοιβαιότητα: η EUPL είναι μια αμοιβαία άδεια: σε περίπτωση τροποποίησης ή βελτίωσης του λογισμικού και αναδιανομής από τρίτο μέρος, ο πηγαίος κώδικας του πρέπει να δημοσιευτεί και να επιστραφεί κάτω από το ίδια άδεια. Η έννοια της αμοιβαιότητας αναπτύχθηκε με το όνομα «copyleft» από το FSF στο στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και είναι χαρακτηριστικό των αδειών GNU / GPL και AGPL. Η αμοιβαιότητα είναι πολύτιμη για να διατηρηθεί κάποιος έλεγχος στα παράγωγα των έργων και να διασφαλιστεί ότι θα βελτιωθούν, εάν υπάρχουν, να επιστραφεί στον αρχικό δικαιοπάροχο και σε όλους τους άλλους παραλήπτες. Η αμοιβαιότητα διασφαλίζει ότι το λογισμικό κοινής χρήσης δεν αποτελεί απώλεια ιδιοκτησίας πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς τα διανεμημένα παράγωγα δεν μπορούν να γίνουν η αποκλειστική ιδιοκτησία τρίτου μέρους. Η υποχρέωση αμοιβαιότητας υπάρχει μόλις ένα παράγωγο έργο διανέμεται σε τρίτους και όχι όταν χρησιμοποιείται απλώς εσωτερικά. Ωστόσο, η EUPL διευκρινίζει ότι η παροχή διαδικτυακής πρόσβασης στο καλυμμένο έργο ή στις βασικές λειτουργίες του είναι μια μορφή διανομής. Επομένως, μόλις χρησιμοποιηθεί ένα παράγωγο για την παροχή on-line υπηρεσιώβ ο πάροχος πρέπει να παρέχει πρόσβαση στον τροποποιημένο πηγαίο κώδικα. Η αμοιβαιότητα διαφοροποιεί την EUPL από μια άλλη ομάδα αδειών ανοιχτού κώδικα που καλούνται «Ανεκτικές». Αυτές οι άδειες δεν απαιτούν αμοιβαιότητα και ανέχονται αποκλειστική ιδιοκτησία παράγωγα. Οι πιο αποδεκτές άδειες χρήσης είναι οι MIT, BSD και η APACHE.
- Η συμβατότητα δεν έχει αυστηρό νομικό ορισμό, αλλά μπορεί να θεωρηθεί ως το χαρακτηριστικό των δύο (ή περισσότερων) άδειες σύμφωνα με τις οποίες ο κώδικας που διανέμεται βάσει αυτών των αδειών μπορεί να συγχωνευθεί μαζί για να δημιουργηθεί ένα μεγαλύτερο λογισμικό με δυνατότητα διανομής. Αυτό συνεπάγεται το δικαίωμα να διανεμηθεί το μεγαλύτερο λογισμικό παγκοσμίως με μία μόνο άδεια (που θα μπορούσε να είναι μία από τις άδειες που καλύπτουν τους συγχωνευμένους πηγαίους κώδικες ή μια νέα άδεια). Αυτό δεν πρέπει να θεωρηθεί ως «εκ νέου αδειοδότηση» (αλλαγή της πρωτότυπης κύριας άδειας) των ληφθέντων στοιχείων, αλλά ισχύει για τη νέα συνδυασμένη εργασία ως όλοκληρη και σε οποιονδήποτε νέο κώδικα που έχει προστεθεί. Η συμβατότητα είναι ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό των ανεκτικών αδειών, δεδομένου ότι εκτός από την απλή «Απόδοση» ή αναγνώριση του αρχικού συγγραφέα, δεν προσδιορίζουν τις συνθήκες παρακολούθησης σε περίπτωση διανομής παραγώγων. Αντιθέτως, οι περισσότερες αμοιβαίες (ή “copyleft”) άδειες όπως η GPL ή η AGPL δεν έχουν καθόλου ή έχουν πολύ κακή συμβατότητα. Αντιμετωπίζοντας έναν αυξανόμενο αριθμό αμοιβαίων αδειών (που ονομάζεται «διάδοση αδειών») μια έκθεση του το OSI δήλωσε το 2004 ότι “πολλές από τις άδειες είναι νομικά ασυμβίβαστες με άλλο ελεύθερο και ανοιχτό κώδικα, περιορίζοντας σοβαρά τους τρόπους με τους οποίους οι προγραμματιστές θα μπορούσαν να καινοτομήσουν συνδυάζοντας παρά απλώς επεκτείνοντας το λογισμικό Ανοιχτού κώδικα“
Η EUPL καινοτομεί σε αυτόν τον τομέα συνδυάζοντας την αμοιβαιότητα με μια μεγάλη μεταγενέστερη συμβατότητα . Το Παράρτημα της EUPL παραθέτει συμβατές αμοιβαίες άδειες τις οποίες οι παραλήπτες μπορούν να επαναχρησιμοποιήσουν ή και να συγχωνεύσουν τον πηγαίο κώδικα σε άλλο πηγαίο κώδικα που διανέμεται με τέτοια συμβατή άδεια, στο πλαίσιο ενός άλλου έργου. Αυτή η άδεια πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την αποφυγή διενέξεων των αδειών κατά την αδειοδότηση, Σε αντίθετη περίπτωση, τα διάφορα συστατικά στοιχεία θα είχαν διαφορετικές κύριες άδειες τους, και η συγχώνευση τους θα ήταν αδύνατη. Το Παράρτημα της EUPL ‐ 1.2 παρέχει αυτήν τη συμβατότητα με τις ακόλουθες άδειες: GPL ‐ 2.0 και 3.0, AGPL ‐ 3.0, LGPL ‐ 2.1 και 3.0, OSL ‐ 3.0, CECILL ‐ 2.0 και 2.1, EPL ‐ 2.0 και 2.1, CPL ‐ 1.0, MPL ‐ 2.0, LiLiQ ‐ R και Rplus, και με CC ‐ BY ‐ SA ‐ 3.0 για δεδομένα. Η συμβατότητα μπορεί να επεκταθεί και σε νεότερες εκδόσεις των αναφερόμενων αδειών, όταν προκύπτουν από τις διατάξεις της ίδιας της συμβατής άδειας (εάν επιτρέπει τη διανομή σε μεταγενέστερες εκδόσεις) ή προκύπτει από ενημερώσεις του Παραρτήματος, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να το ενημερώσει σε μεταγενέστερες εκδόσεις των αναφερόμενων αδειών χωρίς να παράγει μια νέα έκδοση της EUPL, όπως και οι νεότερες εκδόσεις παρέχει τα ίδια δικαιώματα ανοιχτού κώδικα.
- Η διαλειτουργικότητα είναι μια νομική έννοια στο δίκαιο της ΕΕ. Η οδηγία 91/250/EEC ορίζει ότι είναι «η ικανότητα για ανταλλαγή πληροφοριών και αμοιβαία χρήση των πληροφοριών” (αιτιολογική σκέψη 10) και ότι για την εφαρμογή αυτής της διαλειτουργικότητας, η αναπαραγωγή “διεπαφών” ορίζεται ως “τα μέρη του προγράμματος που προβλέπουν διασύνδεση και αλληλεπίδραση μεταξύ στοιχείων του. Το λογισμικό “εξουσιοδοτείται” ως εξαίρεση πνευματικών δικαιωμάτων στα αποκλειστικά δικαιώματα του συγγραφέα ” και «αυτή η εξαίρεση δεν χρησιμοποιείται με τρόπο που προκαλεί ζημιά στα νόμιμα συμφέροντα του δικαιούχου ή που έρχεται σε αντίθεση με την κανονική εκμετάλλευση του προγράμματος ». (Αιτιολογική σκέψη 15). Με άλλους όρους, κανένας δικαιοπάροχος δεν μπορεί να δημιουργήσει εμπόδια ή να θέσει όρους που να περιορίζουν ή να επηρεάζουν η διασύνδεση (ή η δράση της σύνδεσης, που είναι συνώνυμο) του δικού του λογισμικού, με άλλο ανεξάρτητο λογισμικό. Φαίνεται λογικό να θεωρηθεί ότι η απαίτηση «Ανεξάρτητο λογισμικό» είναι σημαντική εδώ, ακόμη και αν δεν διατυπώνεται σαφώς στην οδηγία, γιατί εάν ένα από τα λογισμικά είναι ειδικά κατασκευασμένο ως «πρόσθετο» ή ως μια απλή επέκταση που έχει δημιουργηθεί για τη συμπλήρωση λογισμικού και δεν μπορεί να προσφέρει άλλες λειτουργίες εκτός από τη συμπλήρωση αυτού του λογισμικού, ο συνδυασμός μεταξύ του αδειοδοτημένου λογισμικού και αυτού του «πρόσθετου» θα μπορούσε να θεωρηθεί ως « παράγωγο» του. Ένα παράγωγο έργο κληρονομεί όλους τους όρους αδειοδότησης (άδειες, υποχρεώσεις και απαγορεύσεις) του αρχικού λογισμικού. Αντίθετα, ανεξάρτητο λογισμικό θα μπορούσε να διασυνδεθεί ή να συνδεθεί (με αντίγραφο των απαιτούμενων διεπαφών) χωρίς να επηρεάζονται οι όροι αδειοδότησης. Λόγω του νομικού ορισμού της διαλειτουργικότητας της ΕΕ, η διάσημη θεωρία του «ισχυρού copyleft», όπου συνδέεται στατικά ή δυναμικά διαφορετικό ανεξάρτητο λογισμικό δημιουργεί σε όλες τις περιπτώσεις ένα παράγωγο δεν ισχύει για τη χρήση του EUPL: Δεν είναι μια «viral» άδεια, και δεν παρουσιάζει κινδύνους για λογισμικό με διαφορετική άδεια, συμπεριλαμβανομένου του ιδιόκτητου λογισμικού. Τα στοιχεία που καλύπτονται μπορούν να συνδεθούν / διασυνδεθούν με άλλα.Σε μια συνδυασμένη εργασία όπου αλληλοσυνδέονται ανεξάρτητα στοιχεία (αντιγράφοντας τις διεπαφές τους), το κάθε στοιχείο διατηρεί την κύρια άδεια.
- H συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ έχει πολλές επιπτώσεις. Πρώτον, η άδεια, η οποία αποτελεί μέρος του δικαίου της ΕΕ (απόφαση ΕΚ που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα στις 17 Μαΐου 2017 – σχετικά με το EUPL ‐ 1.2) είναι πολύγλωσση. Έχει, όπως και όλα τα άλλα νομικά μέσα της ΕΕ, μια νομική αξία εργασίας και στις 23 γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεύτερον, υπάρχουν και άλλες πτυχές που αναφέρονται, ρητά ή έμμεσα, στο ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο. Μπορούμε να αναφέρουμε την αναγνώριση των ηθικών δικαιωμάτων, τις πληροφορίες που οφείλονται στο κοινό, τον μετριασμό των αποκλεισμών ευθύνης (δεδομένου ότι ο συνολικός αποκλεισμός δεν θα ήταν συμβατός με τους κανονισμούς της ΕΕ και τους εθνικούς κανονισμούς περί ευθύνης λόγω προϊόντων) και την αναγνώριση του Δικαστηρίου της ΕΕ ως απόλυτο αρμόδιο δικαστήριο IC σε περίπτωση διαφορών όταν το δίκαιο της ΕΕ χρειάζεται διευκρινίσεις
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καινοτομήσει σε πολλούς τομείς των ΤΠΕ που είναι όλες εφαρμόσιμες σε περίπτωση ερμηνείας της EUPL και θεωρούνται πλέον ως παγκόσμια πρότυπα, από την οδηγία για τη νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών έως τα πιο πρόσφατα Γενικό Κανονισμός Προστασίας Δεδομένων (GDPR). Επειδή ο πηγαίος κώδικας που καλύπτεται από την EUPL μπορεί να αναδιανεμηθεί σε όλο τον κόσμο, η άδεια μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί, ακόμη και ως κύρια άδεια, από δημόσιους ή ιδιωτικούς οργανισμούς τρίτων χωρών που βρίσκονται εκτός της ΕΕ και δεν έχουν έδρα εντός της ΕΕ. Ωστόσο, σε αυτήν την περίπτωση η ερμηνεία της άδειας πρέπει να γίνεται σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ.
- Η ισχυρή υποστήριξη από την κοινότητα, παρέχεται κυρίως μέσω του επίσημου ιστότοπου της ΕΕ www.joinup.eu και μέσω πολλαπλών δημοσιεύσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής , όπως η «Στρατηγική λογισμικού ανοιχτού κώδικα 2020-2023» Η υποστήριξη ξεκίνησε πριν από 15 χρόνια κατά τη δημοσίευση του πρώτου σχεδίου EUPL ‐ 1.0 το 2005 και συνεχίστηκε χωρίς διακοπή στα πολλαπλά κοινοτικά «προγράμματα δράσης»: IDA, IDABC, ISA και ISA2. Η μελλοντική υποστήριξη θα εξαρτάται από τις εξελίξεις της EUPL (επί του παρόντος EUPL ‐ 1.2), δεδομένου ότι η EUPL δεν θεωρείται από μόνη της στόχος αλλά ως εργαλείο: η Επιτροπή μπορεί να δημοσιεύσει άλλες γλωσσικές εκδόσεις ή / και νέες εκδόσεις της άδειας ή / και της προσάρτημα συμβατότητας, μέχρι στιγμής αυτό απαιτείται, χωρίς να μειώνεται το πεδίο εφαρμογής των δικαιωμάτων που παρέχει η άδεια. Το 2020 το Joinup δημοσίευσε το JLA (Joinup Licensing Assistant), ένα εργαλείο γενικού σκοπού για την επιλογή μιας ανοιχτής άδειας βάσει του περιεχομένου της, για τη σύγκριση των αδειών και την αξιολόγηση της συμβατότητας / διαλειτουργικότητάς τους. Τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, οι χρήστες του JOINUP μπορούν να λάβουν δωρεάν νομική υποστήριξη διατυπώνοντας ερωτήσεις μέσω της φόρμας του Joinup.
Πηγή άρθρου: https://joinup.ec.europa.eu/