Για ακόμη μια φορά στα χρονικά, μια μακροχρόνια μάχη για τα πνευματικά δικαιώματα έχει έρθει στο προσκήνιο. Η Lila Bailey, ετών 43 με πτυχίο στη φιλοσοφία και στο νόμο είναι η επικεφαλής του Διαδικτυακού Αρχείου (Internet Archive) και βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της διαμάχης. Το Διαδικτυακού Αρχείου (ΔΑ) είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός ο οποίος είναι αντιμέτωπος με ποινικές κυρώσεις κατόπιν αγωγής που κατατέθηκε από διεθνής εκδοτικούς οίκους αναφορικά με τον τρόπο δανεισμού των ηλεκτρονικών βιβλίων που έχει στην κατοχή του. Το πρόβλημα αφορά το δικαίωμα ή μη του ΔΑ να ενεργεί ως βιβλιοθήκη η οποία δανείζει –με ελεγχόμενο τρόπο- σαρωμένες εκδόσεις βιβλίων που έχει στη συλλογή του.
Όπως αναφέρει η Bailey σε πρόσφατη συνέντευξή της στο Σαν Φρανσίσκο: «Αυτή η υπόθεση θα καθορίσει τις συνθήκες λειτουργίας των βιβλιοθηκών. Θεωρούμε ως οργανισμός ότι ο τρόπος λειτουργίας και το μέλλον των βιβλιοθηκών βρίσκεται σε κίνδυνο». Η υπόθεση για την Baile είναι προσωπική καθώς έχει μεγαλώσει σε μια φτωχή καλλιτεχνική οικογένεια στο Long Island και δεν είχε χρησιμοποιήσει το Διαδίκτυο μέχρι την αρχή των σπουδών της στο Brown Πανεπιστήμιο το 1995. Ήδη από τα πρώτα φοιτητικά της χρόνια η Baily συμμετείχε ενεργά σε ομάδες που αφορούσαν την ανακάλυψη και προώθηση της τέχνης και ιδιαίτερα της μουσικής χρησιμοποιώντας εφαρμογές της εποχής όπως το Napster αλλά και γενικότερα διαδικτυακά άρθρα (blogs). Όπως αναφέρει: «Το διαδίκτυο αποτελεί ένα υπέροχο τρόπο διαμοιρασμού γνώσεων και πληροφοριών». Πλέον , μια από τις δημοφιλές δωρεάν υπηρεσίες του Διαδικτύου που χρησιμοποιούνται εκτενώς στο νομικό κόσμο είναι το “Wayback Machine” το οποίο αποθηκεύει πληροφορίες του παρελθόντος αναφορικά με δίκες ευρεσιτεχνιών κτλ.
Ειδικότερα, η υπόθεση αφορά την απόφαση του ΔΑ να δημιουργήσει -προσωρινά- την «Εθνική Βιβλιοθήκη Έκτακτης Ανάγκης» στο απόγειο του πρώτου κύματος της πανδημίας του Κορωνοϊού. Αυτή η υπηρεσία έδωσε στους πολίτες την δυνατότητα να μπορούν ταυτόχρονα να δανειστούν περισσότερα από ένα ηλεκτρονικά βιβλία. Η υπηρεσία είχε ιδιαίτερη επιτυχία αν αναλογιστεί κανείς ότι κατά την περίοδο του Κορωνοϊού απαιτούνταν μέχρι και 10 εβδομάδες αναμονή για τον δανεισμό ενός γνωστού βιβλίου (π.χ. best seller). Η υπηρεσία σταμάτησε την λειτουργία της τον Ιούνιο αλλά αυτό δεν σταμάτησε την επικείμενη δικαστική διαμάχη.
Οι εκδότες όμως, αντιτέθηκαν σε αυτή την δυνατότητα υποστηρίζοντας ότι ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός διανέμει τα ψηφιακά βιβλία δίχως την άδειά τους (legal permission). H υπόθεση του ΔΑ έχει λάβει διεθνής προσοχή καθώς, κατόπιν άρθρου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «The Nation», το ΔΑ θεωρείται μια από τις πρώτες περιπτώσεις όπου οι εκδότες παραπέμπουν ένα μη κερδοσκοπικό οργανισμό που δραστηριοποιείται στο Διαδίκτυο και κατ’ επέκταση το Διαδικτυακό διαμοιρασμό βιβλίων στο δικαστήριο. Οι εκδοτικοί οίκοι ζητούν να σταματήσει η λειτουργία του οργανισμού καθώς και την καταστροφή 1.5 εκατομμυρίων ψηφιακών αντιτύπων που διαμοιράζονται από την βιβλιοθήκη. Επιπρόσθετα, τονίζουν ότι παρόμοιες διαδικτυακές υπηρεσίες έχουν προκαλέσει μεγάλες ζημίες στο τομέα του βιβλίου και της μουσικής και ότι υπερασπίζονται τα πνευματικά δικαιώματα άρα και τους δημιουργούς.
Ενώ μερικές πτυχές της παραπάνω δίκης είναι καινούριες, η επικείμενη νομική σύγκρουση δρομολογείται στα τέλη του 1990 όπου η βιομηχανία των εκδόσεων και ψυχαγωγίας συγκρούστηκε με τους χρήστες του Διαδικτύου για τον τρόπο διανομής των πόρων της ψηφιακής οικονομίας. Οι ιδρυτές του ΔΑ και ιδιαίτερα ο Brewster Kahle αντιτίθενται στους παραπάνω ισχυρισμούς και αναφέρουν ότι αποτελεί μια μορφή «ψηφιακού καψίματος βιβλίων» που παραπέμπει σε άλλες εποχές.
Τέλος, η παραπάνω υπόθεση είναι αρκετά ενδιαφέρουσα καθώς σε παρόμοια ζητήματα που είχαν εξεταστεί νομικά στο πρόσφατο παρελθόν δημιουργήθηκαν νέοι νόμοι και κανόνες στην αγορά. Ένα από παράδειγμα αποτελεί η δημιουργία του Νόμου για τον Εκσυγχρονισμό της Μουσικής ο οποίος αποτελεί μια διμερή συμφωνία μεταξύ μερών η οποία καθόρισε το τρόπο αποζημίωσης καλλιτεχνών όταν χρησιμοποιείται η μουσική τους στο Διαδίκτυο από μια υπηρεσία(music streaming).
Αναφορικά με την δίκη, έχει οριστεί δικάσιμη το 2021 .
Περισσότερες πληροφορίες για το θέμα:
Fortune άρθρο: https://fortune.com/2020/11/28/digital-publishing-copyright-champion-lila-bailey-internet-archive/
Fortune άρθρο:https://fortune.com/2020/06/02/free-scanned-books-are-just-piracy-by-another-name
Μηχανή Αναζήτησης Δικών ευρεσιτεχνιών: https://web.archive.org